افسردگی قبل و بعد از زایمان و راه های پیشگیری از آن

بسیاری از مادران در طول دوران بارداری و یا برای مدت کوتاهی پس از زایمان به نوعی دچار افسردگی و دلتنگی می شوند. افسردگی معمولاً پس از بروز یک سری تغییرات عمده در زندگی هر فرد، عارض او می شود؛ از این رو تعجبی ندارد که پس از تولد نوزاد و ورود او به زندگی مادر یکی از بزرگترین دگرگونی هایی که در زندگی یک زن رخ می دهد، ‌او برای چند وقتی دچار افسردگی شود.
بنا به گفته پزشکان، از هر ده زن، دو زن به افسردگی دوران بارداری و یک زن به افسردگی پس از زایمان مبتلا می شود.

عوامل عمده

عواملی که می تواند تا حدودی وضعیت روحی مادر در دوران بارداری و پس از آن را متشنج کنند، عبارتند از:

افسردگی پیش از زایمان

 برخی گمان می کنند دلیل عمده بروز افسردگی پیش از زایمان در مادر به خاطر این است که او از داشتن بچه دیگر، ناراحت و نگران است. در حالی که چنین نیست؛ چون بسیاری از مادران مبتلا به افسردگی پیش از زایمان، ‌اولین نوزاد خود را در شکم داشته اند.
طبق گفته پزشکان، تغییرات هورمونی، ناراحتی های جسمانی مربوط به دوران بارداری نظیر تهوع، دل به هم خوردگی و نیز نگرانی های مربوط به سونوگرافی، آزمایشهای دوران بارداری و حتی نحوه زایمان در بروز افسردگی بی تأثیر نیستند. ضمن آنکه برخی از مادران نگران هستند که آیا فرزندشان سالم به دنیا خواهد آمد یا خیر؟ … علاوه بر آن، یعضی از زنان به هر طریقی مستعد ابتلا به افسردگی اند که بارداری می تواند شروع مناسبی برای بروز این بیماری باشد.

افسردگی پس از زایمان

 دلیل اصلی این نوع افسردگی هم بی ربط به استرس های جسمی، روحی و ‌تغییرات هورمونی پس از تولد نوزاد نیست. عوامل دیگری مثل تغییرات احساسی و ایجاد هیجان در مادر (که معمولاً پس از تولد نوزاد بروز می کند)، خستگی،‌ احساس ناتوانی و کمبود محبت و حمایت عاطفی اطرافیان نیز در این امر نقش بسزایی دارد.

نشانه های افسردگی در مادران

علایم و نشانه های افسردگی قبل و بعد از زایمان شبیه به هم هستند که عبارتند از:
·      گریه کردن و احساس یأس و ناامیدی؛
·      احساس نگرانی درباره سلامت خود یا کودک؛
·      وحشت و سراسیمگی؛
·      احساس ناتوانی در هماهنگی با کودک: به عبارت بهتر، احساس می کنید با او جور نیستید و نمی توانید تر و خشکش کنید؛
·      عدم بروز احساسات عاطفی: در این حالت نمی توانید احساستان را بیان کنید و به همین خاطر هم خود را گناهکار می دانید و سرزنش می کنید؛
·      بروز تنش های روحی و تند خویی؛
·      کاهش انرژی بدن؛
·      بدخواب شدن: به هنگام خواب با اینکه خوابتان می آید، نمی توانید بخوابید و کاملاً خسته اید.

نحوه درمان

تجربه به برخی از زنان نشان داده که مشاوره و یا همنشینی و صحبت با دوستان و اعضای خانواده در جلوگیری از پیشرفت افسردگی بسیار موثر است. در موارد شدیدتر، پزشک داروهای ضد افسردگی تجویز می کند که همگام با مبارزه برای غلبه بر بیماری، تأثیر خوبی دارد. گرچه مصرف این داروها در طول دوران بارداری به هیچ وجه توصیه نمی شود؛ چون به جنین صدمه می زند. بعضی مادران هم به این نتیجه رسیده اند که روان درمانی هایی نظیر طب سوزنی و ایمان درمانی نیز بی تأثیر نیستند.

شیوه های موثر

اگر به این نوع افسردگی مبتلا هستید،‌مهمترین نکته قبول ناراحتی و مشکلی است که در حال حاضر گریبانگیرتان شده است. بدین ترتیب بهتر می توانید خود را با آن وفق دهید. افسردگی یک بیماری شایع و عمومی است، اما کسانی که به آن مبتلا می شوند فکر می کنند فقط خودشان افسردگی دارند و در لاک خودشان فرو می روند، در حالی که این طور نیست و همین تفکر باعث وخامت بیماری می شود. اگر همت کنید مسلماً راه بیماری هموارتر خواهد شد، به شرطی که:
·      از همنشینی و مصاحبت با دوستان و اعضای خانواده کناره گیری نکیند.
·      با پزشکتان مشورت کنید شاید او بتواند شما را با سایر زنان مبتلا به افسردگی آشنا کرده و بدین ترتیب با آنها دوست شده و احساستان را در میان بگذارید.
·      احساسات درونی تان را به همسرتان بگویید. شما به حمایت او نیاز دارید.
·      پس از تولد نوزاد، برای امور زندگی برنامه ریزسی کنید و وقت مناسبی را نیز به خودتان اختصاص دهید. مراقبت از خود به نفع کودک هم خواهد بود.

دوره بیماری

در بسیاری از زنان، افسردگی دوران بارداری به محض تولد نوزاد کاملاً بر طرف می شود. مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان برای درمان راه دشوارتری را در پیش دارند چون علاوه بر خودشان، نوزادی در کنارشان هست که باید از او مراقبت کنند. با این حال دوره این بیماری ماهها و یا حتی سالها طول بکشد. مهمترین کار این است که از اطرافیان و افراد متخصص کمک بگیرند. مطمئناً این نوع حمایت موثرترین شیوه درمانی خواهد بود.

منبع: پزشکان بدون مرز