شیر دادن به نوزاد هنگام بیماری مادر و موارد منع شیردهی

از متداول ترین سوالاتی که مادران در دوران شیردهی می پرسند این است که در صورت ابتلا مادر به بیماری آیا می تواند به نوزاد خود شیر بدهد یا خیر؟ سرخک، سرخجه، تبخال، هپاتیت B، دیابت، MS، پرکاری تیروئید، بیماری فشار خون، تب مالت، سرماخوردگی، آبله مرغان از جمله بیماری های دوران شیردهی هستند که مادر نوزاد می بایست در شیر دادن به نوزاد خود با احتیاط عمل کند.
در این مطلب از سایت به این بیماری ها می پردازیم و به شما می گوییم که آیا می توانید به نوزاد خود شیر بدهید یا خیر؟

بیماری مادر و شیردهی

شایع‌ترین علت قطع شیر، بیمار شدن مادر برای مدت کوتاه یا بلند است. بعضی از مادران برای بیماری جزئی مانند سرما خوردگی شیرشان را قطع می‌کنند. اگر مادر بیماری عفونی دارد، انتقال آن از را ترشحات و دست، بیشتر از پستان است. مادامی که بیماری مادر ادامه دارد، کودک در معرض آن قرار خواهد گرفت و شیر او که محتوی آنتی بادی است، بهترین وسیله برای جلوگیری از بیمار شدن کودک است.

اگر مادر بیمار واقعاً تمایلی به شیردهی ندارد، باید از او بخواهیم که پستانش را بدوشد. این کار به ادامه ترشح شیر کمک خواهد کرد.

اگر مادر تب داشته باشد، به علت عرق کردن زیاد آب بدنش را از دست می‌دهد؛ لذا او را تشویق کنید که مایعات فراوانی بنوشد و اگر ممکن است شیردهی از پستان را ادامه دهد. در غیر این صورت اطرافیان می‌توانند کودک را با شیر دوشنده مادر تغذیه کنند.^{(منبع: ریحانه بهشتی ص۲۰۹.)}

در چه مواردی تغذیه با شیر مادر مجاز نیست؟

وقتی جان مادر در معرض خطر باشد (مثل حالت شوک، خونریزی شدید، تشنج در حال وقوع، نارسایی شدید قلب و عروق و…) و هنگامی که داروهای ضد سرطانی و یا مواد رادیواکتیو به مادر تجویز می‌شود و یا مادری که اعتیاد شدید به مواد مخدر توهم زا مانند کوکایین، هرویین و بدتر از این‌ها دارد، تغذیه با شیر مادر موقتاً قطع و برای جلوگیری از خشک شدن، شیر پستان‌های مادر دوشیده می‌شود. (بعضی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد تیرویید و غیره در حال شیردهی برای مادر ممنوع است. زیرا از طریق شیر وارد بدن نوزاد می‌شود.)

نکته: مصرف سیگار و مواد مخدر مانند کوکایین، مرفین ماری جوانا در زمان شیردهی غیرمجاز بوده و مادران شیرده نباید هیچ یک از آن‌ها را مصرف کنند. سیگار علاوه بر خطراتی که برای کودک و وضعیت جسمانی و روحی مادر دارد باعث کاهش تولید شیر نیز می‌شود.^{(منبع: ریحانه بهشتی ص۲۱۰.)}

بیماری سرخک در دوران شیردهی مادر:

سرخک میتوانند در دوره جنینی و نوزادی کشنده باشد پس توصیه میکنند تا زمانی که بیماری سرخک مادرمسری است، مادر و کودک از هم جدا شوند تا احتمال ابتلای شیرخوار کم شود. لذا مادر کودکی که به بیماری سرخک دچار شده است نمی تواند در این دوران به کودک خود شیر بدهد.

بیماری سرخجه:

مادر مبتلا به سرخجه می توانند به شیردهی ادامه دهد. در واقع به مقاومت شیرخوار کمک کرده و واکسیناسیون طبیعی برای شیرخوارش فراهم میکند.

ویروس تبخال:

اگرچه ویروس تبخال برای نوزاد کشنده است و تبخال تناسلی میتواند به پستان منتقل شود؛ اما اگر زخم پوشیده شود و دور از دسترس و تماس کودک قرار گیرد شیردهی بلامانع است.
اگر ضایعه تبخال روی نوک یا هاله پستان باشد قطع موقت شیردهی از پستان تا بهبود ضایعه لازم است.

بیماری هپاتیت B :

اگر مادری در بارداری آلوده شود نوزاد ممکن است به علت تماس با ترشحات مادر هنگام تولد در معرض بیماری قرار گیرد. به نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به هپاتیت B در عرض ۱۲ ساعت اول تولد ایمونوگلوبولین اختصاصی B و اولین دوز از واکسن هپاتیت B را تزریق می کنند
نوبت بعدی واکسن یک ماه و شش ماه بعد باید تزریق شود این شیرخواران میتوانند با شیر مادر تغذیه شوند.

بیماری دیابت :

شیردهی برای مادران دیابتی مانعی ندارد و همچنین شیر دادن این مادران مزایای فراوانی برای آنها دارد. لذا مادرانی که به بیماری دیابت دچار شده اند می توانند با خیال آسوده به نوزادان خود شیر بدهند.

بیماری ام اس ( MS)

مادران مبتلا به ام اس برای شیردهی مشکلی ندارند چون این بیماری از طریق شیر قابل انتقال نیست. حتی شیردهی به مدت بیشتر از شش ماه موجب حفاظت شیرخوار از ابتلا به ام اس می شود.

پرکاری تیروئید:

داروهای ضد تیروئید در شیر ترشح می شوند ولی مانند بسیاری از داروها مقدار بسیار کمی از دارو به شیرخوار می رسد. اگر شما به دلیل پرکاری تیروئید دارو مصرف می کنید باید به پزشک کودک اطلاع دهید تا او نیز تحت کنترل دقیق قرار گیرد.

بیماری قلبی/فشار خون:

شیردهی سبب آرامش مادر شیرده می شود. شیردهی برای مادری که مشکل قلبی یا فشارخون بالا دارد مفیدتر است. شیردهی هیچ فشار اضافی بر قلب وارد نمیکند. بسیاری از داروهای مربوط به پرفشاری خون با شیردهی سازگاری دارند اما با مصرف دوز بالای داروهایی که ادرار را افزایش میدهند تولید شیر کاهش می یابد که بهتر است پزشک این داروها را با دوز کم تجویز نماید.

تب مالت:

انتقال این عفونت از طریق تغذیه با شیر مادر مطرح ولی ثابت نشده است. شاید مناسب باشد که برای مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول که مادر مبتلا تحت درمان قرار میگیرد تغذیه با شیر مادر قطع شود و پستان ها دوشیده و شیر دور ریخته شود.

مسمومیت غذایی:

در تمام مدتی که مادر علائم گوارشی ناشی از مسمومیت غذایی دارد (ضمن رعایت بهداشت به ویژه در صورت ابتلا به اسهال) شیردهی می تواند بدون وقفه ادامه یابد. وقتی مادر نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد بهترین روش آن است که مادر و شیرخوار باز هم در بیمارستان در کنار هم قرار گیرند و شیردهی در ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد.

حساسیت یا سابقه آلرژی در خانواده:

اگر شما یا پدر بچه به غذاهایی حساس هستید پرهیز از خوردن آن غذا هنگامی که فرزندتان خیلی کوچک است مفید میباشد و تغذیه مکرر با شیر مادر توصیه می شود. اگر به لبنیات حساس هستید برای مثال وجود پروتئین های شیر گاو در شیر شما می تواند سبب مشکلاتی برای شیرخوار شود. اما این شانس برای کودکتان وجود دارد که اگر با شیر مادر تغذیه شود در مراحل بعدی زندگی به این غذاها حساسیت نخواهد داشت.

شیر دادن به نوزاد در دوران سرماخوردگی:

در مادر مبتلا به عفونت های شایع نظیر سرماخوردگی و غیره ادامه شیردهی بلامانع است زیرا اگر شیرخوار مبتلا هم بشود انتقال مواد ایمنی بخش و پاد تن ها به او موجب تخفیف بیماری می شود. با رعایت نکات بهداشتی میتوانید احتمال بیمار شدن شیرخوار را کم کنید.

آبله مرغان در دوران شیردهی:

ابتلا به آبله مرغان در دوران جنینی سبب تولد نوزاد بسیار نارس می شود و در نوزاد تازه به دنیا آمده کشنده است. آبله مرغان در دوران کودکی به ندرت عارضه ایجاد میکند. اگر مادر و پزشک توافق به جدایی نوزاد و مادر داشته باشند و همچنین پستان مادر ضایعه ای نداشته باشد مادر باید شیرش را بدوشد و شخص دیگری آن را به نوزاد بدهد. اگر شما یک ماه بعد از تولد نوزاد دچار بیماری شده باشید نیازی به قطع تغذیه با شیر مادر نیست. به ویژه اگر ایمونو گلوبولین هم به شیرخوار تزریق شده باشد. همچنین شیرخوار نباید تا زمانی که ضایعات پوستی ابله مرغان خشک نشده اند در تماس مستقیم با آنها باشد.

اسهال:

احتمال اسهال کودکان شیرخوار که از شیر مادر تغذیه میکنند به مراتب کمتر از بچه هایی است که با شیرمصنوعی یا شیرگاو تغذیه میکنند. از علل اسهال در شیرخواران حساسیت های غذایی و در رأس آن حساسیت به شیر گاو است. پس تغذیه انحصاری شیرخوار با شیر مادر در شش ماه اول رعایت شود تا بتوانید او را در برابر عفونتها محافظت کنید. شیرخوار مبتلا به اسهال باید مکرراً با شیر مادر تغذیه شود. شیرخواره بالاتر از شش ماه علاوه بر شیر مادر و محلول ORS به ادامه غذاهای کمکی مناسب سن خود نیاز دارد. حتی پس از بهبودی نسبی اسهال، دادن غذا و شیر مادر باید افزایش یابد.

منابع:

  راهنمای مادران برای تغذیه با شیرمادرـ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی (۱۳۹۵)

  حمایت و ترویج تغذیه با شیرمادر در بیمارستان های دوستدار کودک ـ وزارت بهداشت (۱۳۹۲)

---

منبع: عرفان سلامت