آداب و مستحبات ولادت فرزند به نقل کتاب ریحانه بهشتی
بعد از ولادت فرزند از طرف دین مبین اسلام آداب و مستحباتی وارد شده است که برای سلامت و صالح بودن فرزند مفید خواهد بود.
شستن و غسل نوزاد بعد از تولد، اگر برایش ضرر نداشته باشد
از جمله اعمالی که در وقت ولادت، سنت مؤکد است، غسل دادن طفل است و بعضی واجب می‌دانند و احوط آن است که نیت کند «غسل می‌دهم این طفل را برای رضای خد» و سرش را اول بشوید و بعد از آن جانب راستش و بعد از آن جانب چپش را.[۱]
اذان گفتن در گوش راست و اقامه گفتن در گوش چپ نوزاد
از حضرت صادق علیه السلام منقول است: «…در گوش راستش اذان بگو و در گوش چپش اقامه بگو پیش از آنکه نامش را ببرند، اگر چنین کنی هزگز ترس به او نرسد و..»[۲]
همچنین از حضرت رسول صلی الله علیه وآله نقل شده که فرمودند:
هر کس صاحب فرزندی شد، در گوش راستش اذان بگوید و در گوش چپش اقامه بخواند. بدرستی که این عمل باعث دوری شیطان خواهد شد. [۳]
در روایتی آمده است که پیامبر صلی الله علیه وآله فرمان دادند تا در گوش راست و چپ امام حسن علیه السلام وامام حسین علیه السلام اذان و اقامه گفته شود و همراه اذان در گوش آن دو بزرگوار فاتحه الکتاب، آیه الکرسی و آخر سوره حشر و همچنین سوره‌های اخلاص و معوذتین (فلق و ناس) خوانده شود.[۴]
مالیدن آب فرات و تربت سیدالشهدا علیه السلام به سقف دهان نوزاد
از حضرت امام محمدباقر علیه السلام نقل شده است که فرمودند: «کام طفل را با آب فرات بردارید و اقامه در گوشش بگویید».[۵]
در روایت دیگری وارد شده است که کامش را با آب فرات و تربت امام حسین علیه السلام بردارید و اگر آب فرات نباشد با آب باران بردارید.[۶]
از امام صادق علیه السلام نقل شده است که آن حضرت فرمود: «شخصی نیست که از آب فرات بنوشد و کام فرزندش را با آب فرات بردارد، مگر اینکه دوست ماست، زیرا فرات نهر مؤمن است».[۷]
همچنین از حضرت صادق علیه السلام منقول است که کام طفل را به تربت امام حسین علیه السلام بردارید که امان می‌دهد او را از دردها و بلاها.[۸]
من غم و مهر حسین، با شیر از مادر گرفتم – روز اول کامدم، دستور تا آخر گرفتم
برمشام جان زدم یک قطره از بوی حسینی – سبقت از مشک و گلاب و نافه از عنبر گرفتم
نام گذاری نوزاد به اسم‌های با فضیلت
بهتر است نام‌هایی باشد که متضمن عبودیت خداوند است مانند عبدالرحیم، عبدالرحمن و امثال آن و یا نام پیامبران باشد و بهترین آن محمد است. علی نیز به معنای بلند مرتبه و شریف، از اسمای خداوند بوده و نام امام اول شیعیان است که از جمله نام‌های زیباست و در روایت به آن سفارش شده است.
از حضرت امام محمد باقر علیه السلام منقول است که راست‌ترین نام‌ها، نامی است که دلالت بر بندگی خدا کند، مثل عبدالله و بهترین نام‌ها نام پیغمبران است.
از حضرت امام موسی کاظم علیه السلام منقول است که اولی نیکی که پدر با فرزند خود می‌کند آن است که او را نام نیکی بگذارد.
در حدیثی از امام حسین علیه السلام نقل شده است که فرمودند: «اگر صد فرزند داشتم، دوست می‌داشتم که همه آنها را علی بنامم»[۹]
از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله روایت شده:
«کسی که چهار فرزند داشته باشد و یکی را به نام من نامگذاری نکند، به من جفا کرده است.»[۱۰]
از حق فرزند بر والدینش آن است که نام نیکو بر او بگذارند و او را نکو ادب کنند.[۱۱]
از معصومین علیه السلام روایتی نقل شده است که «ان الشیطان اذا سمع منادیا ینادی یا محمد یا علی ذاب کما یذوب الرصاص[۱۲]؛ بدرستیکه شیطان زمانی که بشنود ندا دهنده‌ای ندا می‌دهد یا محمد یا علی ذوب می‌شود کما اینکه سرب آب می‌شود»
همچنین روایت شده: «فقر و بینوایی داخل خانه‌ای نمی‌شود که در آن خانه نام محمد یا احمد یا علی یا حسن یا حسین یا جعفر یا طالب یا عبدالله یا فاطمه بوده باشد.[۱۳] (در حدیثی آمده است فرزندی را که نامش فاطمه است احترام کنید، نفرینش نکنید و هرگز او را نزنید).[۱۴]
از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نقل شده است که فرمودند: در خانه‌ای که نام بعض افراد آن نام نبی باشد برکت از آن خانه زایل نمی‌شود.[۱۵]
از معصومین علیه السلام روایت شده است که: نوزاد پسری برای ما -اهل بیت پیامبر صلی الله علیه وآله- زاده نمی‌شود مگر اینکه نام او را هفت روز محمد می‌نهیم و پس از آن، اگر خواستیم تغییر داده یا رها می‌کنیم.[۱۶]
نام گذاری فرزندان به نام‌های اهل بیت نشانه‌ای از اظهار دوستی و محبت سات و دین جز محبت (گرایش و کشش) و دوستی نیست که خداوند فرمودند: «ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله»[۱۷]
از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله منقول است که فرمودند: «فرزندی را که محمد نام کنید او را گرامی دارید و جا از برای او در مجلس بگشایید و رو به سوی او ترش مکنید و فرمود که هر اهل بیتی که در میان ایشان نام پیغمبری باشد، البته حق تعالی هر روز صبح و پسین ملکی می‌فرستد که دعا کند برایشان به قدس و پاکی».[۱۸]
از حقوق فرزند بر والیدن نام نیکو، تعلیم کتابت (نوشتن) و تزویج هنگام بلوغ است.[۱۹]
تراشیدن موی سر نوزاد، یک بار بعد از تولد و هم وزن موها، طلا یا نقره صدقه دادن
ختنه کردن پسران در روز هفتم[۲۰]
دادن ولیمه هنگام ختنه کردن فرزند
(البته می‌توان ولیمه تولد را با ولیمه ختنه در روز هفتم و یا چند روز نزدیک به آن یک جا انجام داد).
تغذیه بچه با شیر مادر
عقیقه کردن در روز هفتم[۲۱]
بدان که عقیقه فرزند سنت مؤکد است بر کسی که قادر بر آن باشد و بعضی از علما واجب می‌دانند و بهتر آن است که در روز هفتم واقع شود و اگر تأخیر کند، تا بلوغ طفل بر پدر سنت است و بعداز بلوغ تا آخر عمر بر خودش سنت است.[۲۲]
و در حدیثی آمده است که هر مولودی در گرو عقیقه است.[۲۳]
پیچیدن نوزاد در جامه سفید
و در آخر از حدیث ولادت حسین بن علی علیه السلام ظاهر می‌شود که در ابتدای ولادت، پیچیدن طفل در جامه زرد، مکروه و در جامه سفید سنت است.[۲۴]
[۱] . حلیه المتقین
[۲] . حلیه المتقین، ص ۱۴۵-۱۴۶.
[۳] . کافی، ج ۶، ص ۲۴، روایت ۶؛ تهذیب، ج ۷، ص ۴۳۷، روایت ۶؛ بحار، ج ۱۰۴، ص ۱۲۶، روایت ۸۶، باب ۴.
[۴] . بحار، ج ۱۰۴، ص ۱۲۶، روایت ۸۶، باب ۴.
[۵] . کافی، ج ۶، ص ۲۴، روایت ۴.
[۶] . روایت ۸۷، باب ۴؛ الفقیه، ج ۳، ص ۴۸۸، روایت ۴۷۲۶، باب ۲.
[۷] . بحار، ج ۱۰۴، ص ۱۱۴، روایت ۳۳، باب ۴.
[۸] . حلیه المتقین، ص ۱۴۵-۱۴۶.
[۹] . کافی، ج ۶، ص ۱۹، روایت ۷.
[۱۰] . تهذیب، ج ۷، ص ۴۳۸، روایت ۱۱، باب ۳۶.
[۱۱] . مستدرک ج ۱۵، باب ۱۴، ص ۱۲۸، روایت ۱۷۷۴۸.
[۱۲] . بخار، ج ۱۰۴، ص ۱۳۱، روایت ۲۶، باب ۵.
[۱۳] . کافی، ج ۶، ص ۱۹، روایت ۸؛ بحار، ج ۱۵۴، ص ۱۳۱، روایت ۲۵، باب ۵.
[۱۴] . وسایل الشیعه، ج ۱۵، باب ۱۵، ص ۸۷؛ کافی، ج ۶؛ تهذیب، ج ۸.
[۱۵] . مستدرک، ج ۱۵، باب ۱۵، ص ۱۲۹، روایت ۱۷۷۵.
[۱۶] . کافی، ج ۶؛ ص ۱۸، روایت ۴.
[۱۷] . بحار، ج ۱۰۴، ص ۱۳۰، روایت ۱۹، باب ۵.
[۱۸] . حلیه المتقین.
[۱۹] . بحار، ج ۷۴، ص ۸۰. روایت ۸۳ و ج ۱۰۴، ص ۹۲، روایت ۱۹؛ وسایل، ج ۱۵، ص ۲۰۰، روایت ۹؛ مستدرک، ج ۱۵، ص ۱۶۶، روایت ۱۷۸۷۶ و ص ۱۶۹، روایت ۱۷۸۸۸.
[۲۰] . بحار، ج ۱.۴، ص ۱۲۴، روایت ۷۹، باب ۴.
[۲۱] . تحریرالوسیله، بخش نکاح؛ المستدرک، ج ۱۵، باب ۳۲، ص ۱۴۵، روایت ۱۷۸۰۷.
[۲۲] . حلیه المتقین، ص ۱۵۰.
[۲۳] . کافی، ج ۶، ص ۲۵، روایت ۳.
[۲۴] . حلیه المتقین، ص ۱۴۶.
